26 stycznia 2023 roku w Nowej Soli został odsłonięty pomnik pamięci ofiar obozu pracy, który w czasie wojny funkcjonował na terenie ówczesnej Neusalz.
Data tego wydarzenia nie jest przypadkowa – 26 stycznia 1945 roku tysiąc żydowskich kobiet z filii obozu Gross Rosen wyruszyło w „marsz śmierci” do obozu koncentracyjnego we Flossenbürgu. Do celu dotarło zaledwie 200 z nich.
Za sprawą Marka Grzelki, który prowadzi badania historyczne dotyczące filii obozu w Nowej Soli, przeszedł trasę „marszu śmierci” oraz od lat pielęgnuje pamięć młodych kobiet, które straciły życie podczas bezsensownego marszu, udało się pogłębić i upowszechnić mało znaną historię naszego regionu z czasów II wojny światowej. Jak podkreślał historyk dr Tomasz Andrzejewski obecność dziś licznej grupy nowosolan, w tym młodzieży, świadczy o tym, że pamięć o tamtych wydarzeniach i ludziach zostanie zachowana.
Pomnik, który znajduje się na terenie ZSP nr 2, został zaprojektowany wg koncepcji Bogumiła Sydora i symbolizuje brukowaną drogę do fabryki nici Gruschwitza, którą więźniarki pokonały każdego dnia. Na monumencie znajdują się dwie tablice – jedna z 2010 roku, druga z 2023 – upamiętniające ofiary obozu koncentracyjnego Gross Rosen i kobiety, które wyruszyły w „marsz śmierci”.
Po raz pierwszy pod pomnikiem wiązanki kwiatów i znicze zapaliły delegacje Powiatu Nowosolskiego, Urzędu Miasta, szkół, organizacji pozarządowych oraz mieszkańcy i zaproszeni goście.